ROZDZIAŁ 11: W kierunku lepszych ram prawnych i ich lepszego wdrażania

Badania przeprowadzone w ramach projektu AGRI-EW zebrały opinie i pomysły różnych interesariuszy w pięciu państwach członkowskich UE (Włochy, Polska, Rumunia, Słowenia, Hiszpania) i dwóch krajach kandydujących (Serbia, Macedonia Północna) na temat sposobów zwiększenia uczestnictwa pracowników w rolnictwie.

Interesariusze w wielu krajach, zwłaszcza przedstawiciele pracowników, chcieliby, aby ich krajowe ramy prawne uległy poprawie, a prawa do informacji i konsultacji zostały zdefiniowane bardziej precyzyjnie.

Niektóre z propozycji poprawy ram prawnych obejmują:

• rozszerzenie zakresu praw do informacji i konsultacji na szerszy zakres sytuacji i decyzji, które mogą mieć wpływ na prawa i interesy pracowników, takich jak restrukturyzacja, zamykanie przedsiębiorstw, przenoszenie własności przedsiębiorstw i wdrażanie nowych technologii;
• zapewnienie większej przejrzystości i dostępu do informacji istotnych przy podejmowaniu decyzji poprzez prawne zdefiniowanie skutecznych i przejrzystych mechanizmów komunikacji oraz zobowiązanie pracodawców do dostarczania pełnych i aktualnych informacji na temat sytuacji finansowej, wyników i perspektyw przedsiębiorstw;
• silniejsza ochrona prawna przedstawicieli pracowników przed niesprawiedliwym zwolnieniem;
• różne formy zachęt dla pracodawców, którzy wspierają partycypację pracowników (takie jak niższe podatki lub składki na ubezpieczenie społeczne.

Poprawa ram prawnych jest ważną kwestią w wielu krajach, ale sama w sobie nie może rozwiązać problemu. Ustawodawstwo może jedynie dać pracownikom pewne prawa, ale ich wykorzystanie zależy od inicjatywy pracowników i ogólnego nastawienia pracodawców.

Chociaż nie oczekuje się, że ramy prawne będą w stanie odnieść się do wszystkich osobliwości stosunków pracy w sektorze rolnym, można to osiągnąć poprzez porozumienia między partnerami społecznymi.

W ten sposób można dostosować mechanizmy informacji i konsultacji do sezonowego charakteru pracy w rolnictwie i przewagi małych, rodzinnych gospodarstw rolnych. Zachęcanie do spotkań, wymiany poglądów i doświadczeń, a także wspólnych szkoleń partnerów społecznych może być krokiem naprzód w tym kierunku.

Wielu pracowników nie jest wystarczająco zaznajomionych z europejskimi i krajowymi ramami prawnymi oraz ich prawami do informacji i konsultacji. Dlatego też należy podjąć więcej wysiłków w celu informowania pracowników i ich przedstawicieli o tych prawach.

Działania te mogą być prowadzone przez związki zawodowe, ale także przez organizacje pracodawców i inne zainteresowane strony. Takie działania mogą obejmować kampanie informacyjne, materiały poradnikowe i szkolenia dla pracowników i pracodawców w celu zrozumienia korzyści płynących z partycypacji pracowników i ram prawnych.

Szczególnie ważne jest podnoszenie świadomości wśród pracodawców i ich organizacji na temat wzajemnych korzyści płynących z partycypacji pracowników, ponieważ dowody wskazują, że może ona prowadzić do lepszego i bardziej produktywnego środowiska pracy oraz zwiększyć odporność firmy na różne kryzysy.

Ogólna promocja dialogu społecznego może być również korzystna dla partycypacji pracowników, zwłaszcza w przypadku, gdy konkretne postanowienia dotyczące informacji i konsultacji są zawarte w układach zbiorowych pracy.

Układy zbiorowe pracy mogą być szczególnie przydatne w zapewnieniu bardziej konkretnych i szczegółowych przepisów dotyczących prawa dostępu do informacji o firmie i poufności, ponieważ ustawodawstwo krajowe nie zawsze jest wystarczająco jasne w tym zakresie.

Konkretne przypadki dobrych praktyk powinny być dokumentowane, wymieniane między krajami i promowane.

Należy zwiększyć świadomość wpływu zmian klimatycznych na rolnictwo, znaczenia zielonej transformacji i jej wpływu na warunki pracy w rolnictwie.

Pracownicy muszą być konsultowani i angażowani w decyzje związane z praktykami rolniczymi i strategiami łagodzenia zmian klimatycznych. Można to osiągnąć między innymi poprzez tworzenie wspólnych komitetów środowiskowych na poziomie przedsiębiorstwa. Pracownicy lub ich przedstawiciele mogą być również włączani do różnych sesji burzy mózgów lub wyspecjalizowanych grup roboczych lub komitetów.

Uczestnictwo pracowników byłoby również korzystne, gdyby pracownicy mogli odbywać więcej szkoleń i uczyć się na temat zrozumienia wpływu zmian klimatu na rolnictwo oraz zrównoważonych technologii i praktyk rolniczych.

Pracownicy powinni być zachęcani do proponowania i wdrażania innowacyjnych rozwiązań w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych i adaptacji do zmian klimatu. W ten sposób mogą oni odegrać kluczową rolę w ocenie wpływu zmian klimatycznych na warunki pracy i w określaniu środków służących ich poprawie.

Bezpieczeństwo i higiena pracy to również obszar o dużym potencjale poprawy, który można osiągnąć poprzez większe zaangażowanie pracowników, z korzyścią dla obu stron. Przykładowo, pracownicy mogliby odgrywać aktywną rolę w planowaniu, wdrażaniu i ocenie wszystkich działań mających na celu zapobieganie ryzyku zawodowemu.

Pracodawcy mogliby również skorzystać z większej ilości przekazywanych informacji i prowadzonych konsultacji z pracownikami w kwestiach związanych z wynikami firmy i zarządzaniem przedsiębiorstwem, które w wielu krajach rzadko podlegają takim procedurom.

Podczas gdy pracodawcy oczywiście zachowaliby swoje prerogatywy w podejmowaniu decyzji zarządczych, większe zaangażowanie pracowników może przynieść pozytywne efekty w procesach decyzyjnych przedsiębiorstw, wnosząc doświadczenia z pierwszej ręki i świeże pomysły.

Propozycje interesariuszy z pięciu państw członkowskich UE i dwóch krajów kandydujących dotyczące wzmocnienia ram prawnych i praktyki uczestnictwa pracowników w rolnictwie w ich krajach można znaleźć w krajowych planach działania w następnej jednostce.