ROZDZIAŁ 9: Europejski Zielony Ład i rolnictwo

Europejski Zielony Ład, zatwierdzony w 2020 roku, to zestaw inicjatyw politycznych mających na celu uczynienie Europy pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu do 2050 roku. Będzie to wymagało głębokich i szeroko zakrojonych zmian we wszystkich sektorach społeczeństwa i gospodarki, a rolnictwo będzie jedną z pierwszych gałęzi gospodarki doświadczającą tych zmian.

Unijna strategia „od pola do stołu” również zatwierdzona w 2020 r. jest jedną z kluczowych strategii Europejskiego Zielonego Ładu. Jej celem jest stworzenie zrównoważonego społecznie, środowiskowo i gospodarczo systemu żywnościowego, odpornego na wszelkie przyszłe kryzysy.

Chociaż rolnictwo UE jest jedynym dużym systemem na świecie, który zmniejszył emisję gazów cieplarnianych (o 20% od 1990 r.), pozostaje jednym z głównych czynników powodujących zmiany klimatu i degradację środowiska, odpowiedzialnym za 10% emisji gazów cieplarnianych w UE.

Jednocześnie pracownicy rolni już teraz bezpośrednio odczuwają konsekwencje niestabilności hydrogeologicznej, degradacji gruntów i erozji gleby dla ich warunków pracy.

Zmiany klimatu już zwiększyły ryzyko dla zdrowia pracowników, poprzez zwiększoną ekspozycję na ekstremalne temperatury i zanieczyszczenie powietrza, zwiększone ryzyko wyczerpania cieplnego, odwodnienia i chorób związanych z upałem.

Doprowadziło to również do zwiększonej potrzeby elastyczności i zdolności adaptacyjnych, ponieważ organizacja pracy i wykorzystanie technologii muszą być szybko dostosowywane, co zwiększa potrzebę dodatkowego szkolenia pracowników.

Rolnictwo jest jednym z sektorów o wysokim udziale zanieczyszczonych miejsc pracy (brunatnych miejsc pracy), tj. miejsc pracy, które wiążą się z wysoce zanieczyszczającymi działaniami i wymagają znacznych zmian strukturalnych, aby uczynić je neutralnymi dla klimatu.

Istnieje również wysoki udział miejsc pracy o niskich i średnich kwalifikacjach, z dużą zawartością rutyny. Jest bardzo prawdopodobne, że wpłynie na nie automatyzacja (cyfryzacja), która często idzie w parze z zieloną transformacją.

Transformacja klimatyczna, w tym zarówno adaptacja do zmian klimatu, jak i opracowywanie i wdrażanie polityk mających na celu ich łagodzenie, musi być sprawiedliwa społecznie.

Oznacza to, że UE i państwa członkowskie muszą przyjąć środki i zapewnić odpowiednie zasoby finansowe w celu ochrony pracowników, których miejsca pracy znikną lub ulegną znacznej zmianie.

Bez takich środków zmiany klimatu i polityka klimatyczna mogą mieć silne regresywne skutki dystrybucyjne – ci, którzy już są najbardziej narażeni, w tym pracownicy o niepewnym zatrudnieniu i niskich zarobkach, mogą zapłacić najwyższą cenę.

Dlatego sprawiedliwość społeczna transformacji klimatycznej wymaga włączenia pracowników w projektowanie i wdrażanie polityk i środków, w tym na poziomie poszczególnych przedsiębiorstw.